‘De Nachtegaal’ in Amsterdam Zuidoost

Jacqueline Ricket voor het Entrepotdok

18 juli 2018
Sinds ruim een week verblijf ik in ‘De Nachtegaal’ in Amsterdam Zuidoost. De Nachtegaal is een artist in residency, gefaciliteerd door stichting Neverneverland en het CBK Zuidoost. Een maand lang mag ik mij wentelen in een andere omgeving. Ik heb mezelf ten doel gesteld de komende weken te onderzoeken of ik nazaten van Internationale Koloniale en Uitvoerhandel Tentoonstelling van 1883 in Amsterdam kan vinden. Ook wil ik graag in meer algemene zin in gesprek gaan met (Nederlandse) Surinamers over de verhouding tussen Nederland en Suriname, over nieuwsgierigheid naar elkaar en over bestaande vooroordelen.

In 1883 vond van 1 mei tot 1 oktober in Amsterdam de Internationale Koloniale en Uitvoerhandel Tentoonstelling plaats. Het accent bij deze wereldtentoonstel-ling lag, zoals uit de titel valt op te maken, op de handel en de koloniën. Het publiek (meer dan een miljoen bezoekers in 5 maanden) kon niet alleen kennis maken met allerhande voorwerpen uit de koloniale gebieden, maar ook kon het zich vergapen aan 38 Indische ‘inlanders’ en aan 28 ‘inboorlingen’ uit Suriname. Voor de Indonesiërs was een kampong ingericht, de Surinamers werden te kijk gezet in een zogenaamde ‘rotonde’, een soort circuspiste.

Een journalist van dagblad De Tijd schreef bij een bezoek aan de ‘rotonde’ het volgende: “Hier zijn (…) de beroemde, echte Arowakken en boschnegers rechtstreeks uit de binnenlanden van Suriname geïmporteerd, met een ethnografisch doel! Of de ethnographie bij die etalage van menschenvlees veel voordeel zal hebben, valt ernstig te betwijfelen, maar als kermisaardigheid is het de moeite waard er een kwartje aan te verkijken.” Hoewel de extra entreeprijs van een kwartje bovenop de entreeprijs van 50 cent voor de wereldtentoonstelling kwam, bleek de belangstelling overweldigend.
De 28 Surinamers die te ‘bezichtigen’ waren in de tent op het Museumplein wa-ren zorgvuldig bijeengezocht, ongeveer de helft van de groep bestond uit in-heemsen, de andere helft uit Afro-Surinamers. Bijzonder is dat we weten hoe de Surinamers heetten en waar zij vandaan kwamen. Een familielid van Napoleon, Roland Bonaparte, liet hen alle 28 fotograferen in de fotostudio van de gebroeders Hisgen in de P.C. Hooftstraat, hetgeen uiteindelijk weer resulteerde in het lijvige boek ‘Les habitants de Suriname à Amsterdam’.

De namen van de 28 Surinamers die deel uitmaakten van de Internationale Koloniale en Uitvoerhandel Tentoonstelling van 1883 in Amsterdam:

Jean Baptiste Ka-Ja-Roe
Sara Aliha-Kama
Awarahena
Pierre Miharoe
Anna Kolleté
Johan Ali-Wa-Ja
Yverman Majoera-Kama
Margaretha Maja-Roekama
Hendrik Jawarina
Johan Koemayara
Albertina Marioetari
Elisabeth Moendi
Henriette Moendi
Johan Hi-A-Lé
Jozef (?) Colhee Macintosh (?) – overleden in Amsterdam
Kwamina Baja
Kwamina A-Pé-Sé
Kojo-A-Slen-Gri
Johannes Kojo
Jacqueline Ricket
Lina (dochter van Jacqueline Ricket)
Koosje Antoinette
Elisabeth Oldenberg
Amalia Fri-Mason
Gerardina
Wilhelmina van Eede
Syntax
Richard Mazer

O  P  R  O  E  P
Ik ben op zoek naar nabestaanden van en verhalen over deze groep Surinamers. Het is een moeilijke onderneming, niet alleen omdat de groep 135 jaar geleden in Amsterdam was, maar vooral ook omdat vele namen inmiddels veranderd zijn, ‘Fri-Mason’ transformeerde bijvoorbeeld tot ‘Frijmersum’.
Kent u wellicht (via via) nazaten van de groep van 28 Surinamers die in 1883 in Amsterdam waren?
Heeft u oude foto’s die een indruk geven van het Suriname van weleer?
Kent u (via via) verhalen over deze groep van 28?
Of heeft u andere verhalen uit het verleden die u met mij wilt delen?
Ik waardeer het zeer wanneer u met mij hierover contact zou willen opnemen.

Wilt u mijn speurtocht volgen? Kijk op mijn blog.

Since more than a week I stay in ‘De Nachtegaal’ in Amsterdam Zuidoost. De Nachtegaal is an artist in residency, facilitated by the Neverneverland foundation and the CBK Zuidoost. For a month I can wander around in a different environment. I have set myself the goal of researching in the coming weeks whether I can find descendants of International Colonial and Export Trade Exhibition of 1883 in Amsterdam. I would also like to talk in more general terms with (Dutch) Surinamese about the relationship between the Netherlands and Suriname, about curiosity about each other and existing prejudices.

Do you want to follow my quest? Look at my blog.